Ik ben geen afficionado die alles over Belgische popmuziek wil weten, dus kijk ik alleen naar Belpop-documentaires als de artiest me interesseert. Waarom zou ik mijn gezellige zondagavond vergooien aan muziek die me niets doet? Toch is dat precies wat ik heb gedaan met de twee afleveringen over eurodance. Dat genre raakt mijn kouwe kleren niet maar juist omdat ik er mij nooit mee heb ingelaten, was ik benieuwd. Ik werd niet teleurgesteld.
Het interessantste van de documentaires is de ongelooflijk diepe en breed gedeelde frustratie dat de Vlaamse muziekpers eurodance nooit au sérieux genomen heeft. De betrokkenen ventileren hun ongenoegen uitgebreid in Belpop. Tienduizenden mensen geven zich extatisch over aan hun muziek, ze domineren de internationale hitlijsten, het geld stroomt binnen – maar de kranten schrijven liever over Vlaamse rockgroepjes die nog geen jeugdhuis uitverkocht krijgen. Zangers en producers van eurodance vinden het onbegrijpelijk én onrechtvaardig.
Hun vaststelling klopt overigens: eurodance werd door de muziekpers grotendeels genegeerd. Als ze toch eens aandacht kregen, was dat in het beste geval zonder kennis van zaken, in het slechtste geval om het genre in een slecht daglicht te stellen. Annemie Coenen (Ian Van Dahl) vertelt hoe cynisch het was dat Belgische journalisten nooit interesse toonden, behalve toen ze in het ziekenhuis werd opgenomen omdat ze volledig uitgeput was. De verwaarlozing en zelfs minachting die het genre ten deel viel, is niet ingebeeld.
De frustraties daarover liepen heel hoog op. Op een bepaald moment roept Regi Penxten (Milk Inc.) kwaad: “Fuck dEUS!” Penxten heeft niet echt iets tegen de band dEUS, veronderstel ik, maar hij is woest omdat de pers dEUS voortdurend bejubelt, terwijl zijn Milk Inc., dat veel betere verkoopcijfers kan voorleggen, nooit eens aan bod komt. Penxten is niet woest op dEUS, Penxten is woest op de muziekjournalistiek.
Hij heeft ook een verklaring voor die stiefmoederlijke behandeling: Milk Inc. en hun collega's zijn té succesvol, té populair. Dat hebben de Vlaamse muziekpausen niet graag, denkt hij. Veel geld verdienen aan platen verkopen, mensen die alle nummers meezingen, dat vinden ze maar niks, en daarom schrijven ze niet over de succesvolle Belgische eurodance-acts, aldus Penxten.
Belazerd
Maar zijn verklaring klopt niet: de Vlaamse pers schrijft maar wát graag over de successen van Vlaamse muzikanten. De Vlaamse muziekjournalisten willen dolgraag dat dEUS en consoorten hits scoren en zalen uitverkopen in het buitenland. Het is dus niét het commerciële succes – maar wat is het dan wel? Er is een andere reden waarom muziekjournalisten niets brengen over eurodance.
In een talkshow kreeg Coenen de kleinerende vraag of ze wel kan zingen. En kan ze dat dan nu even hier live doen? Het leidt tot een vreemd en ongemakkelijk moment met een beatboxende Ben Crabbé, en Coenen die iedereen verbaast met haar machtige stem. In het Belpop-interview zijn de zangeressen verontwaardigd dat hun zangtalent voortdurend in twijfel werd getrokken. Maar die twijfel heeft een oorzaak: jarenlang hebben de meeste eurodance-acts de kluit belazerd met frontvrouwen die slechts playbackten.
Knap zijn en goed kunnen dansen, dat volstond voor eurodance. De zanglijn werd in de studio opgenomen en op het podium werd gelipt. Maar het publiek moest wel geloven dat er live gezongen werd. Belpop brengt pijnlijke verhalen: studiozangeressen voelen zich miskend, lippende danseressen voelen zich onzeker, danseressen die wel kunnen zingen, zoals Zohra Aït-Fath (2 Fabiola), voelen zich niet gewaardeerd als muzikant, óók niet door hun eigen team.
De artiesten op het podium blijken geen artiesten, maar de willoze uitvoerders van beslissingen die boven hun hoofden worden genomen. En die beslissingen zijn commercieel, zo blijkt uit Belpop. De platenmaatschappijen wringen de danseres-zangeressen volledig uit. Als Coenen in het ziekenhuis ligt, wordt overwogen om haar op het podium te gaan leggen, want dan is aan het contract voldaan en kan er toch nog geld opgestreken worden.
Crazy Times
Regi Penxten (Milk Inc.) noemt de danseressen “poppekes”. De studiozangeres vergelijkt hij met een vleugelpiano, die hij als producer kan “gebruiken”. Het klinkt sexistischer dan hij het bedoelt, veronderstel ik, maar het illustreert de sfeer: de producer wikt en beschikt, en al de rest is er slechts voor de show, of juister: voor de verkoop. Wat het publiek te zien krijgt op het podium (en wat het te lezen krijgt in de boulevardbladen) is niet authentiek. En wat niet authentiek is, kan niet artistiek zijn.
Penxten beweert stellig dat hun muziek nochtans helemaal niet zo makkelijk te maken is (ik geloof hem ook). Daarmee suggereert hij dat er wel degelijk artistiek talent aan te pas komt. Hij daagt uit: schrijf maar eens een lied als Walk On Water! Scoor maar eens de ene hit na de andere! Dat argument houdt evenwel geen steek. Het is ook niet iedereen gegeven om een huilend zigeunermeisje te schilderen, een aflevering van Thuis te regisseren, een boek voor de Bouquet-reeks te schrijven.
Dat iets heel populair is en dat er een zeker métier voor nodig is, zijn geen geldige criteria in de discussie over artistieke waarde. Het oordeel is unaniem over de zielige zigeneurmeisjes, Thuis en Bouquet: dat is kitsch, geen kunst. Goedgemaakte, onderhoudende en geliefde kitsch, dat kan best, maar desalniettemin kitsch.
(Overigens denk ik dat het voor muzikanten nu ook weer niet zo heel moeilijk is om een eurodancenummer te maken. In de herfst van 2023 scoorde de Amerikaanse komiek Kyle Gordon een viraal hitje met Planet of the bass, een parodie op eurodance. Hij gebruikt zowat alle clichés en slaat de bal maar twee keer mis: het nummer heeft geen drop, en zijn alter ego DJ Crazy Times is niet Belgisch maar Slovaaks. Kent Gordon zijn klassiekers niet, of is België toch niet zó groot als we ons graag laten vertellen?)
Muziek voor de massa
De scheidslijn tussen kunst en kitsch niet haarscherp en zeker niet objectief, maar wie professioneel met kunst bezig is, zoals muziekjournalisten, ontwikkelt voor zichzelf een bepaalde esthetica: een theorie over wat kunst is en waarom. En blijkbaar waren de esthetica's het destijds roerend eens dat eurodance géén kunst was. Dat was niet alleen het oordeel van de Vlaamse pers: eurodance-act 2 Unlimited werd neergesabeld door de Britse pers, ondanks hun commerciële succes.
Pete Waterman, de Engelse producer van 2 Unlimited, lachte daar mee: voor hem bestaat er geen bad publicity en hij zegt trots dat hij rijk is geworden door onpopulaire beslissingen te nemen omdat hij wéét wat zal verkopen. Daarbij is is de mening van de mensen die de act op het podium uitvoeren van geen belang. 2 Unlimited is misschien begonnen als een project met muzikale ambities, maar het verwordt quasi onmiddellijk tot een project met uitsluitend commerciële ambities.
Regi Penxten geeft impliciet toe dat dat ook zijn drijfveer is. Op een bepaald moment zegt hij in Belpop dat de massa bereiken is wat echt voor hem telt. Dus niet: muzikale horizonten verkennen, verhalen vertellen, of emoties vertolken. Ik sluit niet uit dat Milk Inc. die dingen doet of wil doen, maar dan als middel om het echte doel te bereiken: de massa aanspreken.
Bij Milk Inc. gebeurt alles in functie daarvan. Jarenlang werkte de act met playbackende frontvrouw Ann Vervoort. Maar dan besluit het muziekprogramma Tien om te zien dat in hun shows niet meer geplaybackt mag worden; voortaan moeten zangers en zangeressen live zingen. En dus vervangt Milk Inc. Vervoort door een andere, een echte zangeres, Linda Mertens. Het is een louter commerciële beslissing. Zonder Mertens komt Milk Inc. niet in Tien om te zien en zonder Tien om te zien komt Milk Inc. niet in de hitlijsten.
Milk Inc. nam een beslissing om het verkooppotentieel van hun act te vrijwaren. Dat lijkt evidenter dan het is. Rockbands die ruziën met hun platenbaas zijn een topos op zich. De baas wil controle om de muziek commercieel interessant te maken, maar de muzikanten willen vrijheid om hun artistieke ei te leggen. Dat conflict is onbestaande in de eurodance: de platenbaas ís namelijk de act. De Belpop-stem zegt: eurodance wordt beheerst door producers, managers en platenfirma's.
Naief en romantisch
Muziekjournalisten hebben niets tegen commercieel succes, zoals hun verslaggeving over dEUS en andere bands bewijst, op voorwaarde dat dat succes het nevenproduct is van een artistiek doel. Maar eurodance blijkt uitsluitend commerciële doelen te hebben en daar knappen de muziekjournalisten op af. Ze brengen ook geen nieuws over de hits van boysbands of schlagerzangers, dus waarom zouden ze nieuws over eurodance brengen? Er is natuurlijk geen enkele morele of juridische wet die verbiedt om louter commercieel success na te streven, maar er is ook geen enkele wet die critici verplicht om dat interessant te vinden.
Maar omdat de kranten stukken brengen over de buitenlandse succesjes van Belgische rockbands, denken eurodance-acts dat 'succes in het buitenland' een criterium is voor muziekjournalisten. Bijgevolg voelen ze zich onheus behandeld, want wie heeft meer succes in het buitenland dan zij? Niemand toch! Inderdaad – maar 'succes in het buitenland' ís geen criterium. Het criterium is: wat is volgens de muziekjournalist artistiek interessant? Als dat enig succes heeft, brengt hij er nieuws over; succes alléén volstaat niet.
Zo simpel is het dus: muziekjournalisten brachten nauwelijks nieuws over eurodance omdat ze eurodance gewoon niet interessant vonden. Als Penxten ernstige recensies in ernstige kranten wil krijgen, moet hij eens iets artistiek interessants maken (dat moet geen rock zijn). Ik heb geen reden om te betwijfelen dat hij dat kan. Misschien wíl hij het niet, maar dan weet hij wat hij kan verwachten: niets. Een alternatief is in het leven staan als Pete Waterman: innig tevreden zijn met de stand van de hitlijsten en je bankrekening, en verder eens goed lachen met al die naief-romantische journalisten die de muziekbusiness niet begrijpen.
Met hun aandacht voor die mediakritiek gaan deze afleveringen van Belpop ook over zichzelf (al vernoemt niemand de reeks), want uiteraard maakt Belpop zich óók schuldig aan de verwaarlozing van het genre. Dit is al het elfde seizoen van de reeks en nu pas gaat het over eurodance. Als Milk Inc., 2 Unlimited of Sylver rockbands waren geweest, hadden ze zeven seizoenen geleden al hun eigen afleveringen gekregen, in plaats van nu met z'n allen in een dubbelaflevering te worden gepropt. Maar nu weten we weten tenminste waarom dat zo gebeurd is.
Reacties
Een reactie posten